اسکولیوز - ستون فقرات - عمل جراحی اسکولیوز

در این نوشته (که به مرور  تکمیل تر خواهد شد )قصد دارم در مورد اسکولیوز ،  عمل های  جراحی ستون فقرات و هرچیزی که به ستون فقرات مربوط شده و میتواند برای افراد درگیر ، کمک کننده و آگاهی دهنده باشد مطالب مفید و کاربردی قرار دهم.

 

در شکل بالا شاهد یک ستون فقرات سالم همراه با قسمتهای مختلف آن هستیم .

در بیماری اسکولیوز بیشتر مهره های T1 الی T12 (مهره های سینه ای)درگیر می شوند.

چون مهره های ستون فقران به هم متصل و مرتبط هستند بعضا به خاطر فشار و دِفورمی موجود ، مهره های L1 الی L5 (مهره های کمری)نیز میتوانند تحت تاثیر قرار بگیرند. و همین موضوع سبب می شود افرادیکه دارای اسکولیوز هستند بسیاربیشتر از سایر افراد مستعد ابتلا به سیاتیک و  فتق ستون فقرات(دیسک) شوند

همچنین به علت دِفورمی و تغییر شکل ستون فقرات ، نیرو و وزن بالا تنه به صورت مساوی و صحیح بین عضلات و مهره های پایین تر تقسیم نمی شود در نتیجه فشار بیشتری به برخی مهره ها و حتی عضلات کمری وارد شده و سبب می شود فرد خیلی سریع تر خسته شده و انرژی بدنش تحلیل برود و نیاز به استراحت و دراز کشیدن داشته باشد.

اسکولیوز به سه نوع تقسیم می شد 

1-اسکولیوز ایدیوپاتیک : علت مشخص نیست و بیشتر در دوران نوجوانی و در دوران رشد وقتی رشد قدی بیشتر میش ود خود را نشان میدهد

2-اسکولیوز مادرزادی: در زمان جنین و یه نقص مادرر زادی می باشد.

3-اسکولیوز عصبی عضلانی: که بیشتر به علت برخی یبیماری های عصبی و عضلانی موجود ناپیدا در ناحیه ستون فقرات بوده کهخود را در قالب اسکولیوز بروز میدهند 

-----------------------------------------

در حالت کلی به انحنای جانبی ستون فقرات اسکولیوز می گویند که بنا به اینکه این انحنا چند درجه باشد تدابیر درمانی آن نیز متفاوت است

به عنوان مثال :

اگر درجه انحنای زیر 20الی 25 درجه باشد حرکات اصلاحی توصیه می شود 

اگر درجه انحنا بین 25 الی 40 درجه باشد در این صوتر استفاده از بریس یا جلیقه های مخصوص  همراه با تمرینات خاص ورزشی تجویز می شود

اگر درجه انحنا بالاتر از 40 درجه باشد نیز پزشک عمل جرای را توصیه خواهد کرد

 گاها فرد جدایی از اسکولیوز کایفوز نیز دارد یعنی جدایی از انحنای ستون فقران به سمت چپ یا راست ، یک انحنای دیگر به سمت پشت نیز وجو داشته و سبب ایجاد یک گوژپشتی در فرد می شود.

 

 

نوع دیگر از نافرمی در ستون فقرات لوردوزنام دارد یعنی خمیدگی و گوژپشتی در ناحیه کمر مانند شکل زیر :

درافراد دارای اسکولیوز شانه های در یک راستا قرار ندارند مانند شک زیر:

همچنین لگن نیز ممکن است هم راستا نباشد مانند شکل زیر :

که سبب دفرمه شدن بسیار بارز و محسوس بدن شده و ممکن است راه رفتن فرد برای کسانی که با این بیماری آشنا نیستند خنده دار به نظر بیاید

 عضلات پشتی و کمری بسیار عضلات مهمی هستند که اغلب توجهی به انها نمی شود چه فرد اسکولیوز داشته باشد چه دیسک کمر و چه تنها کمر درد باید ورزشها و حرکات اصلاحی تقویت کمر را جدی گرفته و همیشه انجام دهد چون :

کمر و عضلاتش کمک میکند بایستیم،حرکت کنبم و در نشستن و یا برخواستن کمک کننده است واگر عضلات کمرضعیف شوند درحین انجام این حرکات(ایستادن-نشستن-راه رفتن برخواستن از زمین ) فشارهای غیر عادی بر کمرواردشده که در نتیجه آن دردهای شدید ایجاد و میتواند منجر به دیسک کمر(فتق بین مهره ای) و سایر مشکلات شود. پس تقویت عضلات کمری بسیار مهم است.

در هر حال و در حالت کالی انجام ورزشهایی که سبب تقویت عضلات در ناحیه کمر و سینه می شود بسیار مهم ولازم می باشد شایان ذکر است هر فرد مبتلا به اسکولیوز دارای انحنا و مهره های درگیر شده ی خاصی بوده و بریس ، حرکات ، ورزشها و تدابیر یکسان و ثابتی برای همه تجویز نمی شود و هر شخص نیاز به یک برنامه و دستورات ورزشی و مراقبتی مختص به خود بوده و سن شخص ، نوع اسکولیوز ، درجه اسکولیوز ، نوع مهره های درگیر (T1الی T12) و نیز  اینکه جدایی از اسکولیوز فرد دچار پوکی استخوان ، فتق استخوان و در رفتگی مهره های کمری و نیز کایفوز یا لوردوز می باشد یا نه بسیار مهم و حائض اهمیت بوده و در درمان یا پیشگیری از بدتر شدن شرایط بیمار اهمیت دارد.

 بیشتر کمر دردهایی که افراد اسکولیوزی با آن روبرو هستند به خاطر  وزن بالا تنه و عدم تقسیم مناسب و صحیح فشار به مهره های کمری می باشد.و اگر شخص اسکولیوز فردی فعال باشد این  جنب و جوش و تحرک  سبب تحمیل ورزن و فشار بیشتری به ناحیه کمر (مهره های L1 الی L5)شده و فرد بسیار مستعد ابتلا به فتق و سیاتیک می شود.

عمل اسکولیوز در سنین پایین بیشتر توصیه می شود چون هم مهره ها واستخوان های ستون فقرات انعطاف بیشتری داشته  و نیز کمتر تحت فشار وزن بالا تنه قرار گرفته و دیسک های بین مهره ای (بالشتک های بین مهره)نیز آسیب کمتری دیده و همچنین ریکاوری بهبود و بازگشت به زندگی نرمال  سریعتر انجام می شود.

عمل اسکولیوز و حتی عمل فتق ستون فقرات بیشتر به روش باز انجام  می گیرد و به واسطه آن جراح بایستی ناحیه کمر را شکافته و در عین این عمل ماهیچه ها و عضلات پشتی به شدت آسیب می بیند و عملا فرد باید با این عضلات خداحافظی کند!

ولی عمل جراحی بسته اسکولیوز سبب ایجاد کمترین جراحت و خونریزی در ناحیه پشتی شده و کمترین تخریب به عضلات و ماهیچه های پشتی وارد می کند که همین نکته شبب ریکاوری بهتر فرد شده و حتی بعد از عمل نیز میتواند در انجام امور روزمره بفرد کمک بیشتری کند ولی تنها موردی که باید برای عمل بسته در نظر داشت مهارت جراح می باشد.

عمل جراحی بسته در سال 1392 توسط دکتر سید علیرضا بصام پور انجام شده  که لینک خبر رو در این قسمت قرار دادم  اینجا .  و خبر خوب این که این خبر برای سال 92 هست و تو این 5-6 سال این دکتر احتمالا در این نوع عمل مهارت کافی رو کسب کرده است!!پس میشه بهش اعتماد کرد

 و یک خبر هم برای سال 97 اینجا

گاها لازم است پزشک در حین عمل اسکولیوز عمل فتق (یعنی بیرون زدگی دیسک بین مهره های L4، L5 )را به صور همزمان ودر حین عمل جراحی انجام دهد.

این مورد بیشتر در مورد کسانی صدق می کند که در سنین بالا قرار داشته و اسکولیزو در طول زمان سبب تخریب مهره های کمری شده است.

عمل جراحی فتق ستون فقرات که بیشتر در ناحیه کمری (بین L4 و L5)  و یا (بین L5 و S1) انجام می شود نیز به دو صورت عمل باز و عمل بسته صورت می گیرد که باز هم عمل بسته به خاطر اینکه کمترین آسیب را به عضلات بین دو مهره وارد میکند بهتر بوده .

موردی که تا قبل از این نمیدانستم این است که :

تا قبل از این تصور من این بود که در عمل فتق ستون فقرات یک بالشتک جایگزین بالشتک تخریب شده می شود و تمام!در حالی که این عمل شبیه به عمل اسکولیوز بوده و از ایمپلنتهایی برای فیکس کردن مهره ها استفاده می شود یعنی همانطور که در شکل زیر میبینید ممکن است دو یا سه و یا حتی چهار مهره کمری توسط ایمپلنت ها به هم فیکس و ثابت شده که در این صورت فرد قادر به چرخش و یا انجام حرکات کششی در این ناحیه نخواهد بود و باید با انعطاف  و کشو قوس دادن به بدن در این ناحیه خداحافظی کند!!! 

عمل دیسک کمر یا همان فتق کمر(disk herniation) در صورتی که بیرون زدگی بالشتک دیسک زیاد نبوده و خفیف باشد با استفاده از روش PLDHو با استفاده از لیزر انجام میگیرد که مرکز و هسته دیسک با لیزر سوزانده شده و در نتیجه بالشتک دیسک به سمت داخل (مرکز) جمع شده و فشار ناشی از بیرون زدگی دیسک از روی عصب برداشته می شود در این روش بریدگی در کمر صورت نمی گیرد و ایمپلنتی بین دو مهره قرار نمی گیرد(و یک عمل بسته  و غیر تهاجمی است) و همچنین چون دیسک بین دو مهره از بین نمیرود پس انعطاف کمر در آن ناحیه حفظ می شود که البته این  روش در 10درصد از بیماری های دیسک کمر میتواند کاربرد داشته باشد و برای دیسک کمر های پیشرفته تر حتما باید از روش جراحی باز استفاده کرد که در آن بالشتک دیسک بین دو مهره کاملا جدا شده و فضای خالی با یک گراف از مغز استخوان پر شده(پیوند استخوان) و آن قسمت تبدیل به استخوان خواهد شد و انعطاف کمر در ان ناحیه از بین رفته و نیز چون عمل جراحی باز نیاز مند شکافتن کمر و برش عضلات آن ناحیه می باشد با استفاده از ایمپلنتهایی مهره های درگیر فیکس شده و به هم متصل می شوند.

در روش باز دیسک کمر امکان آلودگی و عفونت بسیار بیشتر از روش بسته است

همچنین در روش باز عضلات کمری آسیب دیده و شاید هرگز بهبود پیدا نکنند .

البته در کسانی که مشکل اسکولیزو دارند دیسک کمر نیز بسیار شایع بوده و شاید بعد از عمل جراحی مشکل دیسک کمر نیز به خودی خود بدون نیاز به جراحی برطرف شود !!

البته بنا به گفته متخصصین 98 درصد دیسک کمر ها بدون جراحی قابل ترمیم است 

"آیا دیسک کمر با جراحی درمان می‌شود؟ 
تصور نادرست در درمان دیسک کمر، بیماران را به این باور رسانده  که باید جراحی شوند تا به درمان کامل برسد. در حقیقت آمارهای دنیا نشان دهنده آن است که 95 درصد تا 98 درصد دیسک ها کمر بدون جراحی قابل درمان است. در حال حاضر انجمن جهانی درد متعقدند که اگر بیماری مشکوک به دیسک کمر است نیاز به جراحی ندارد. ابتدا باید دستورالعمل ها را انجام دهند و تحت روش های درمانی قرار گرفته و درمان بعدی فیزیوتراپی بوده. مگر درمواقع خاص بیمار تحت جراحی قرار خواهد گرفت. 

متخصصان در گذشته معتقد بودند پس از گذشت 5 سال از  جراحی، بیماری برخواهد گشت، این در حالی است که در حال حاضر پزشکان بر این باورند که این آمار به 2 سال رسیده است. در حقیقت بررسی‌ها نشان داد که 85 درصد بیمارانی که به کلینک‌های درد مزمن مراجعه می‌کنند دارای دردهای عضلانی هستند که بیشترین و بهترین روش درمان گوش کردن به دردهای بیماران و معاینه کردن است. 

در حقیقت باید گفت 92 درصد بیماران را بدون هیچ روش و تنها، با صحبت کردن و دردهای بیماران می‌توان تشخیص داد که وی دارای دیسک کمر است یا خیر.همچنین معتقدیم 85 درصد بیمارانی که درد مزمن دارند، دردهای عضلانی بوده و گره‌های عضلانی است که ایجاد می‌شود . اکثرکمردردها را می توانیم با روش‌های ساده ای مانند استراحت، آموزش و تقویت عضلانی پیشگیری و درمان کنیم. روش های آموزش و انتقال اطلاعات مربوط به مراقبت، پیشگیری و درمان کمردرد را مدرسه کمر می نامیم، که حتی کتابی توسط خودم با این نام تهیه و به چاپ رسیده است به عبارتی مدرسه کمر تمامی روش هایی است که به افراد آموزش می دهند از طریق حرکت طبیعی بدن چگونه به فعالیت های عادی ادامه دهند و از حملات کمر درد بکاهند. "متن کامل خبر  در اینجا

همچنین روش جدید دیگری در درمان دیسک کمر وجود دارد که توسط تزریق ماده ای  به نام دیسکو ژل بین فضای دو مهره میتواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند 

متن کامل این خبر بسیار خوشحال کننده  در این لینک

 

 گاها درد در ناحیه کمر میتواند نه به خاطر فتق دیسک بلکه به خاطر عارضه ای به نام :

لیز خوردگی مهره یا اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis) است که در آن:

با افزایش سن دیسک بین مهره ای محتوای آب خود را از دست داده و چروکیده و کوچک میشود. کاهش ارتفاع دیسک موجب میشود مهره ها به یکدیگر نزدیک تر شوند و این نزدیک شدن مهره ها به هم، فشار بیشتری به مفاصل بین مهره ها وارد میکند. نتیجه آن سائیدگی مفصل بین مهره ای است.بر اثر این سائیدگی، مفصل و لیگامان هایی که مهره را سرجایش نگه میدارند ضعیف میشوند. این ضعف همراه با مشکلاتی که در دیسک ایجاد شده است موجب سر خوردن مهره بالایی روی مهره پایینی میشود. سر خوردن مهره موجب تنگ شدن کانال نخاعی و تنگ شدن محلی است که از آنجا ریشه های عصبی از بین دو مهره خارج میشوند. این عارضه در خانم ها و در سنین بالای 50 سال بیشتر است. مانند شکل زیر:

 

عمل جراحی اسکولیوز بین 3 الی 8 ساعت و گاها کمی بیشتر به طول می انجامد.

 فرد یک روز بعد از عمل راه رفتن را امتحان کرده و 4-6 روز بعد از عمل نیز از بیمارستان مرخص خواهند شد اگر فرد دانشجو و دانش آموز باشد بعد از 20-30روز میتواند به محل تحصیل باز گشته و در این بین راه رفت های معمولی آزاد است و سه ماه بعد از عمل نیز فرد اجازه دویدن و شنا کردن را خواهد داشت و بعد از شش ماه نیز میتوانند از ورشهای کمی سنگین تر بهره ببرند.البته از فوتبال و ورزشهایی که امکان برخورد و تماس فیزیکی با افراد را داشته باید پرهیز شود.

امپلنتهای که برای فیکس کردن ستون فقرات بین مهره قرار میگریند تا اخر عمر باید نگه داشته شوند چون حتی بعد از 10-20سال بیرون آوردن این ایمپلنتها جدایی از اینکه به یک عمل جراحی سخت دیگر نیاز دارد، ممکن است به بازگشت خمیدگی و انحنا بیانجامد.

نیازی به تاکید نیست اما برای یادآوری بیشتر عمل اسکولیوزیعنی :

صاف و مستقیم کردن مهره های ستون فقرات در یک راستا و بعد فیکس و ثابت کردن این مهره های با استفاده از ایمپلنتها  می باشد که انعطاف و چرخش در ناحیه کار گذاشته شده را تا آخر عمر از فرد میگیرد و حرکات شخص تا حد زیادی محدود می شود.

 بیشترین ترس در عملهای اسکولیوز ترس از فلج شدن است که با استفاده از تکنولوژی مانیتورینگ(noromonitorizasyon) در حین عمل این مشکل به نزدیک صفر خواهد رسید
بااستفاده از این تکنولوژی و سیستم  طی عمل جراحی نخاع  از تحریک الکتریکی بی ضرر دریافت می کند و داده ها از طریق الکترودها جمع آوری می شوند. این سیستم امکان پیشگیری از آسیب احتمالی سیستم عصبی را تعیین می کند و با استفاده از الکترود هایی که روی سر، دست ها و پاها قرار می گیرند، بلافاصله در طی عمل جراحی به جراح هشدار می دهد. بنابراین جراح می تواند با خیال راحت تر  کار کند.

این روش در ایران نیز اجرا شده که میتوانید لینک خبر را در زیر بخوانید

لینک خبر            لینک دوم 

 

 

---------------------------------------------------------------------

 

اما سوالاتی که ممکن است برای افراد درگیر و کسانی که قصد عمل جراحی اسکولیوز را دارند پیش آید:

1-آیا ممکن است کس که  قبل از عمل اسکولیوز مشکلات تنفسی و تنگی نفس نداشته  بعد از عمل به علت جابه جایی ستون فقرات دچار تنگی نفس و مشکلات تنفسی شود؟

 

2-اگر کسی جدایی از اسکولیوز  دیسک کمر نیز داشته باشد ، آیا عمل فتق و تصحیح اسکولیوز در یک سانس و با هم انجام خواهند شد  و حق تقدم با کدام است ؟

 

3-بعد از عمل  (چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت )آیا قادر به استفاده از WC های سنتی خودمون خواهد بود یا باید حتما از WC های فرنگی استفاده شود؟

 

4-سوالی بعدی در مقایسه عمل باز و بسته اسکولیوز هست  :آیا امکان دارد که در عمل جراحی باز اسکولیوز ، چون ناحیه کمری به صورت کامل شکافته شده و  عضلات نیز بریده شده است دست جراح در صاف کردن کمر و کاهش دادن درجه قوس ستون فقرات نسبت به عمل جراحی بسته اسکولیوز ، باز تر باشد!؟

 

لطفا اگر سوالی داشته و یا تجربیاتی در زمینه ععمل اسکولیزو یا حتی دیسک کمر داشتید در قسمت نظرات با من در میان بگذارید

همه مثل هم نیستند!...